lundi 24 mars 2014

BATISTO ARTOU : LA PICHOUNO LIEOURO DEI PEISSOUNIÈRO - théatre marseillais du XIX - 900ème article de Marsyas 2









LA PICHOUNO LIEOURO 
DEI PEISSOUNIÈRO


 
Mi farias p'ana à la pescarié per un boulet de canoun. Un coou l'anèri per croumpa un pichoun bouihabaisso e, bouta, aquèlei damo m'adoubèroun. De pertout mount'anas, vous es permès de marcandeja, de prendre la marchandiso en man e de v'assegura se reunis lei coundicien que demandas. A la pescarié, parei, n'es pa'nsin. 
S'avès lou malur de v'arresta davant lou banc d'uno peissounièro, d'arregarda soun pei, de demanda quand couesto e de respouendre quand v'en foudrié à misè Talo que v'a demanda:
— Quand n'en voulès, moun beou? avant d'avè soueidamen bada, lou pei es pesa, empaqueta e vous lou pòrjoun. Malur se v'eisecutas pa! Acò m'es arriba un jou, e per avè di à la peissounièro: 
 — Mai sias ben pressado! m'abihé. Mi dounè un coumplet que sieou segu qu'à la Bello Jardinièro n'a pa de parié.
— Tè, Mièto, regardo-lou, aqueou pantòu, a louga l'abit! 
L'a 'queou gardi de la Passien, aqui! O facho de crucifi dei Grègou! Ah! vai à Pentagouno, vai, caricaturo, ti fa coupa lou peou! Vous farai gràci deis aoútrei coumplimen que mi fouguèroun adreissa. N'avié de que carga un gros bastimen.
Ce que m'es arriba aqui, es bessai uno eissecien. Car, de mume de ce que un capelan es pa ce que faou, faou pa manda la peiro à tout lou capelanùgi, de mume de ce que l'a un marri sordat dins un regimen, n'es pa la faouto aou regimen, de mume per que l'a de peissounièro que soun groussièro coumo de pan d'òrdi, fourrié pa s'acreire que toùtei soun ensin. M'an di que n'avié de foueço avenento, de gracieouso, d'eimablo e de tant aducado que de parisièno. Va sieou pa ana veire per que, despuei lou coou que mi creidèroun qu'avieou louga louga l'abit, fùgi la pescariè coumo la pesto. 
Eicito, un aoutre repròchi à faire à quaouqueis-unei de nouèstei peissounièro. Perquè pa vouguè empluega lou pes taou e quaou que va voou la lei? E parla de douei lieouro: la grosso e la pichouno, alor que lei tres quart dei gen counoueissoun que la lieouro de 500 grammo vo de cinq eitò? Acò d'aqui, mi fa souveni d'uno afaire, que s'es jujado darrieramen à la justici de pas doou XIIIe cantoun, mountè vaou souventeifès rapuga d'istòri per lou San-Janen. Aqueou jou, l'aviè justamen uno afaire d'embroi entre uno francioto e uno peissounièro à raport aou pres de la lieouro. Per plu de clarta, vaou pinta lou paraoulis que s'es tengu à n-aquello ooucasien.


*+*+*

LOU JÙGI, à la francioto. — Alors, madame, vous prétendez que la poissonnière ne vous a pas fait votre poids?
 
LA FRANCIOTO. — Non seulement je le prétends, Monsieur le juge, mais encore je l'affirme.
 
LOU JÙGI, à misè Taoutèno. — Va vias, l'a madamo que noun soueidamen pretende que l'avès pa fa lou pes, mai enca v'afirmo.
 
MISÈ TAOUTÈNO. — Mi gàrci de soun afirmacien coumo dei proumié soulié qu'ai caoussa... S'es uno esquicho-bignetto, que vague toundre d'uou! L'ai fa soun pes coumo si dueou e coumo l'ai toujou fa, coumo uno ounesto frumo que sieou... Bouta, gràci à Dieou, sieou counoueissudo coumo talo, à la pescarié... Avès que de demanda de misè Taoutèno, la frumo doou Frisa, que moun ome es counoueissu ensin de tout lou mounde... Cadun vous dira que sieou incapablo de fa saouta uno ounço en degun....
 
LOU JÙGI. — Uno ounço! Vias, empluegas aquito uno espressien qu'a plu cours.

MISÈ TAOUTÈNO. — Misè Bavarello, ma vesino, va m'a di que aro, despuei qu'an leva de dessu lou Cous mounsignour dei Bellels-Ounço, si parlavo plu d'ounço. Escusa-mi, n'en sàbi pa mai... Voulieou dire que sieou incapablo de ren raouba su lou pes.
 
LOU JÙGI. à la francioto. — Combien, d'après vous, manquait-il sur le poids?
 
LA FRANCIOTO. — Un hecto.
 
LOU JÙGI, à misè Taoutèno. — La damo dis que li mancavo un eitò.
 
MISÈ TAOUTÈNO. — Un eito?
 
LOU JÙGI. — Vouei, 100 grammo, s'eimas miès.
 
MISÈ TAOUTÈNO. — Ren qu'acò? 100 grammo su 400! Ebè! serieou uno bello criminello s'avieou fa'cò. De segu, meritarieou d'estre foueitado en pleno pescarié. 100 grammo su 400! Ebè! que vous dirai, moussu lou jùgi, pantaiho, la damo.

LOU JÙGI, à la francioto. — Vous êtes bien sûre qu'il manquait 100 grammes?
 
LA FRANCIOTO. — Juste 100 grammes.
 
LOU JÙGI. à misè Taoutèno. — Per fet d'asard, vous serias pa troumpado dins lou juè dei pes? 

MISÈ TAOUTÈNO. — Nàni, moun bouen moussu. lou jùgi. Madamo m'a demanda uno lieouro de jarretoun, e l'ai douna, coumo dùvi mouri un jou e que lou bouen Dieou mi prendra dins soun sant Paradis, sei 100 grammo de jarretoun, pa 'no grammo de mai, pa 'no grammo de mens.
 
LOU JÙGI. — 400 grammo! Mai madamo va demanda uno lieouro, e se mi troùmpi pa la lieouro es de 500 grammo en Franço.
 
MISÈ TAOUTÈNO. — En Franço, es poussible, mai à la pescarié, es de 400.
 
LOU JÙGI. — Coumo? Ignouras que la lieouro legalo es de 500 grammo?
 
MISÈ TAOUTÈNO. — La grosso, vouei, qu'es en usàgi co dei marchand, mai à la pescarié si serven que de la pichouno, la lieouro anfin qu'es de 400 grammo.
 
LOU JÙGI. — E alor avès douna uno lieouro, la pichouno, à madamo.
 
MISÈ TAOUTÈNO. — Eto! M'a pa demanda la grosso.
 
LOU JÙGI. — E que l'avès fa paga?
 
MISÈ TAOUTÈNO. — La pichouno, coumo de juste.
 
LOU JÙGI, à la francioto. — Madame ne vous a donné que 400 grammes, mais, justice à lui rendre, elle ne vous a fait payer que pour 400 grammes.
 
LA FRANCIOTO. — Eh bien! madame ne donne pas sa marchandise.
 
MISÉ TAOUTENO. — Et toi, tu la donnes, qué, caramantran? Va confir des bouffets. (A l'assistance). Tè, pouarto capeou, e puei va marcandeja su douei liard de jarretoun, e mi deranja de meis afaire, e roumpre la devoucien à moussu lou jùgi qu'es tant brave.
 
LOU JÙGI. — Fès la manello, aqui, mi prenès per la douçour. Per aquestou coou, estent douna vouesto boueno fè, vous farai ren. mai lou proumié coou qu'empluegas mai vouesto lieouro de 400 grammo, vous rapùgui la pu bello amendo que jamai jùgi ague empega en quaoucun. Tenè-vous vo per di. Sian en Franço, empluegan lei pes e mesuro coumo va vaou lou sistèmo metrico, qu'es lou sistèmo legaou.
 
MISÈ TAOUTÈNO. — Lou sistèmo metrico! Mai uno envencien de Paris. Qu'un tron lei cure!... 

*+*+*+*


Aucun commentaire: